Суйлав ҫывхарнӑ май хальхи вӑхӑтра партисем хайсен кандидачӗсене суйлава тӑратаҫҫӗ. Раҫҫейӗн либерал-демократсен партийӗ РФ Патшалӑх Думине суйланма икӗ кандидата тӑратнине Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнер пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, Константин Степанов тата Сергей Белобаев иккӗшӗ те пӗр мандатлӑ округсемпе суйлава тухӗҫ: пӗри — Канашпа, тепри — Шупашкарпа.

«Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти тӑратнӑ кандидатсемпе пӗр пек хушаматлӑ ҫынсем те хӑйсен кандидатурисене регистрациленине эпир ҫырнӑччӗ. РФ Патшалӑх Думин хальхи депутатне Анатолий Аксакова Чӑваш Енре ҫул пама пултарнине хыпарланӑччӗ. Чӑн та, ку хыпар тӗрӗсе килчӗ. Вӑл канашри пӗр мандатлӑ суйлав округӗпе кӗрешӗве тухать. Анчах паллӑ политик сассине туртса илме ӗмӗтлӗ Аксаков хушаматлисем кӗҫех тупӑннӑ та. Вӗсенчен пӗри — 23 ҫулти Александр Аксаков тренер-преподаватель, тепри — ӗҫсӗр Анатолий Аксаков. Анчах каярах лару-тӑру урӑхла ҫаврӑнса тухнӑ: тренер хӑй кандидатурине илнӗ, ӗҫсӗр Анатолий Аксаков судпа айӑпланни, унӑн айӑплав вӑхӑчӗ иртсе пӗтменни ҫиеле тухнӑ.

Малалла...

Районсенчи Депутатсен пухӑвне илер-и, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашне-и — пур ҫӗрте те тенӗ пек шӑкӑрттин самай пысӑк пуҫлӑхсемпе пуянсем.

Ҫав вӑхӑтрах суйлава пӗчӗк должноҫрисем те хутшӑнас кӑмӑллине хутран-ситрен палӑртаҫҫӗ. Акӑ, Канаш районӗнче пурӑнакан Олег Николаев ятлӑ водитель руль тытса ывӑннӑ тейӗн — ЧР Патшалӑх Канашне суйланасшӑн. Моляков хушаматлисем те паллӑ Игорь Моляков политикпа пӗрлех иккӗн тан "пуҫ кӑларнӑ". Чӑваш парламентӗнчи Сергей Семенов ятлӑ депутат ячӗлли те пур кандидатсем хушшинче. 23 ҫулти темӗнле Александр Аксаков тренер-преподаватель те суйлава хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.

Сӑмах май каласан, маларах асӑннӑ хушаматлӑ паллӑ политиксем пурте — "Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей" парти членӗсем. Суйлав технологийӗсене тӗшмӗртекенсем ҫавсем пек хушаматлӑ кандидатсем мӗншӗн хӑйсен ячӗсене списока кӗртнине ӑнланаҫҫех.

Канаш районӗнчи Ушанар ялӗнчи пӗвере инкек пулнӑ. Унта пӗчӗк хӗрача путса вилнӗ.

Ҫынсем халӑх тетелӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта 2 ҫул та 8 уйӑхри хӗрача путнӑ. Ачана халӗ те тупман. Вырӑна Республикӑри шыравпа ҫӑлав службин водолазӗсем ҫитнӗ.

Хӗрача утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче путнӑ. Каҫ кӳлӗм ашшӗ-амӑшӗ ачине пӗрле илсе шыва кӗме кайнӑ. Хӗрача ашшӗпе пӗрле вӗрсе хӑпартнӑ матрас ҫинче ярӑннӑ. Темӗн пулнӑ унта — ача шыва ӳкнӗ те шывпа чыхӑнса кайнӑ.

«Ашшӗ матраспа ярӑнма ачине те илнӗ. Инкек пулнӑ чухне вӑл телефонпа калаҫнӑ-мӗн, ним те сисмен. Кайран васкавлӑ медпулӑшу ҫитнӗ, пушарнӑйсем, полицейскисем чарӑннӑ. Ачан виллине халӗ те тупман теҫҫӗ», — ҫырнӑ халӑх тетелӗнче Николай Константинов, Ушанар ялӗнче пурӑнаканскер.

Иртнӗ эрнекун, утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, чукун ҫул ҫинче авари пулнӑ. Канаш районӗнче (680-мӗш ҫухрӑм, Канаш-Энӗшпуҫ перегон) пуйӑс рельс ҫинчен тухса кайнӑ.

Юрать, цистерна пушӑ пулнӑ. Пуйӑс мӗншӗн рельс ҫинчен тухса кайни те паллӑ. Вакун юсакансен айӑпӗ ку. Ку ӗҫе унччен «НВК» тулли мар яваплӑ общество пурнӑҫланӑ. Чукун ҫул ӗҫченӗсем нимӗнпе те айӑплӑ мар, ҫулсем нормативпа килӗшӳллӗн пулни паллӑ.

Пассажир пуйӑсӗсене ирттерсе янӑ. Цистернӑна аяккала сӗтӗрсе кайнӑ. Ку пӑтӑрмахра никам та шар курман, экологишӗн те нимӗнпе те хӑрушӑ мар вӑл.

Чӑваш Енре тепӗр арҫын ача путса вилнӗ. Ку Канаш хулинче пулнӑ. Хулара водолазсем пулманран ачан виллине пӗрлӗхлӗ диспетчер службин ятарлӑ программӑсен пайӗн пуҫлӑхӗ туртса кӑларнӑ.

Паян, ҫӗртме уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, 11 сехет те 47 минутра Канашри диспетчер службине иртен-ҫӳрен шӑнкӑравланӑ. Вӗсем парк тата Машин тӑвакансен урамӗ хушшинчи пӗвере арҫын ача путнине пӗлтернӗ.

Тӑватӑ арҫын ача шыва кӗме кайнӑ пулнӑ. Ҫанталӑк сивӗреххине пӑхман вӗсем. Пӗр ача шыва чӑмсан тухманнине кура теприсем пӑшӑрханса ӳкнӗ, макӑрма тытӑннӑ. Ҫакна курнисем диспетчер службине шӑнкӑравласан Валерий Чернов вырӑна тухнӑ. Вӑл ача виллине хӑйех туртса кӑларнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ача шӑнӑр туртнипе вилнӗ.

Кӑҫал чӑваш писателӗ Никифор Мранька ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитет. Ҫавна май Канаш районӗнчи Атнаш вулавӑшӗнче «Чӑваш прозин улӑпӗ» буклет кӑларнӑ.

Ку пысӑках ӗҫ мар пулин те вӑл ҫамрӑксемшӗн, ҫитӗнекен ӑрушӑн усӑллӑ. Буклетра пистелӗн кун-ҫулӗ тата пултарулӑхӗ пирки ҫырнӑ.

Никифор Мранька драматург та, киносценарист та. Вӑл Октябрьти социализм революцине хутшӑннӑ, Граждан тата Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫисенче пулнӑ.

Никифор Мранька Куславкка районӗнчи Пилешкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Грузчикре те, Ял канашӗн исполком председателӗнче те ӗҫленӗ. Вӑл киносценаристсен курсне пӗтернӗ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн кинохроника студийӗн директорӗ пулнӑ. Писатель район хаҫатӗнче те ӗҫленӗ.

Пултарулӑх анине вӑл пӗчӗк драмӑсемпе тата публицистика пьесисемпе кӗнӗ. Унӑн чи пысӑк ӗҫӗ — «Ӗмӗр сакки сарлака» роман.

Канаш район администрацийӗ Ҫамрӑксен правительстви валли кандидатсенчен заявленисем малалла йышӑнассине пӗлтернӗ. Тивӗҫлӗ кандидатсем тесе шутлаканнисем пирки хутсене предприяти-организацисенчен, учрежденисенчен, общество пӗрлешӗвӗсенчен, 18—35 ҫулсенчисен ҫамрӑксенчен хӑйсенчен те йышӑнаҫҫӗ. Ҫамрӑксен правительствине лекес текенсен Канаш районӗнче ӗҫлесе пурӑнни кирлӗ.

Ҫамрӑксен правительстви район администрацийӗшӗн консультаципе канашлу органӗ шутланать. Унӑн пайташӗсене укҫа тӳлемеҫҫӗ.

Анкетӑсене ҫитес уйӑхӑн 6-мӗшӗ таран йышӑнаҫҫӗ. Хутсене Канаш район администрацийӗнчи 32-мӗш пӳлӗме пырса памалла. Вӗсене вӗренӳ управленийӗн тӗп специалист-эксперчӗ Алина Клементьева йышӑнать. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ — 8 (83533) 2-15-49.

Утӑ уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Тӑвай ялӗнче мини футбол енӗпе республикӑри II уҫӑ турнир иртӗ. Ӑна Андрей Албутова асӑнса ирттереҫҫӗ.

Ӑмӑрту Тӑвай районӗнчи Тӑвайра вӑй-хал культурипе сывлӑха ҫирӗплетмелли спорт комплексӗнче иртӗ. Вӑл 10 сехетре пуҫланӗ.

Турнира кӑмӑл пуррисем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсемпе призерсене укҫан хавхалантарӗҫ, парнесем, медаль, хисеп грамоти парӗҫ.

Кунашкал ӑмӑрту пӗлтӗр те иртнӗ. Ун чухне 17 команда хутшӑннӑ. 1-мӗш вырӑна Канаш районӗ йышӑннӑ. 2-мӗш вырӑна Тӑвай районӗ тухнӑ, 3-мӗшне — Шупашкар хули.

Турнира хутшӑнас текенсен утӑ уйӑхӗн 8-мӗшӗччен заявка памалла. Ӑна ҫак адреспа йышӑнаҫҫӗ: vladislav.pavlov7891@yandex.ru.

Нумаях пулмасть 11-мӗш класран вӗренсе тухнӑ ҫамрӑксем вырӑс чӗлхипе патшалӑхӑн пӗрлӗхлӗ экзаменне тытнӑ. Чӑваш Енре 36 пункт ӗҫленӗ. Пур ҫӗрте те видеокамера вырнаҫтарнӑ.

Экзамена федераци инспекторӗсем, общество сӑнавҫисем, Рособрнадзорнӑн специалисчӗсем тимлӗ пӑхнӑ. Кӑҫал аттестат илес тесен сахалтан та 24 балл пухмалла пулнӑ. Экзамен пӗтӗмлетӗвне ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗччен пӗлтерӗҫ.

Вырӑс чӗлхипе экзаменран пилӗк ҫамрӑка кӑларса янӑ. Вӗсем шпаргалкӑран ҫырса илме хӑтланнӑ. Кунашкал тӗслӗхсем Канаш, Патӑрьел, Йӗпреҫ районӗсенче, Шупашкарта пулнӑ. Йӗпреҫ районӗнче харӑсах икӗ ҫынна экзаменран кӑларса янӑ. Экзамена вӗсем ҫитес ҫул ҫеҫ тытайӗҫ.

Чӑваш Енре «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин умсуйлавне (праймеризне) пӗтӗмлетнӗ. Ку тӗлӗшпе пресс-конференци иртнӗ.

Парти списокӗнче РФ Патшалӑх Думин вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен комитет председателӗн ҫумӗ Алена Аршинова мала тухнӑ. Уншӑн суйлава пынӑ ҫынсен 75 проценчӗ сасӑланӑ. Пӗр мандатлӑ округсен ҫӗнтерӳҫисене те палӑртнӑ. Вӗсем — иккӗн. Канаш районӗпе Николай Малов мала тухнӑ (64%). Шупашкар районӗпе вара Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов ҫӗнтернӗ. Уншӑн 84 проценчӗ сасӑланӑ.

Республика ҫыннисем праймериза хастар хутшӑннине палӑртнӑ. Раҫҫейӗпе илсен, Чӑваш Енре ку кӑтарту чи пысӑккисенчен пӗри. Леонид Черкесов умсуйлав йӗркеллӗ иртнине, суйлав участокӗсем лайӑх ӗҫленине палӑртнӑ.

Алена Аршинова хӑш-пӗр участокра черет пулнине каланӑ. Анчах ку, унӑн шухӑшӗпе, пирвайхи опыт пулнӑран ҫапла килсе тухнӑ. Малашне ку енӗпе кӑлтӑксем пулмасса шанать вӑл.